ESNAF ÖLÜM DÖŞEĞİNDE
Nedim ARSLAN
-
Yaklaşık bir yıldan bu yana dünya genelinde ölümcül etkisini sürdüren koronavirüs büyük can kayıplarını yaşatmaya devam ederken, ekonomide de olumsuz etkilerini sürdürmeye devam ediyor. Geçtiğimiz yılın son aylarında Çin'den dalga dalga dünya geneline yayılan salgın, deyim yerindeyse dünyanın düzenini değiştirdi ve değiştirmeye devam ediyor. Binlerce yıllık gelenek ve görenekleri bile değiştiren bu salgının ekonomideki tahribatını daha tam anlamıyla yaşamadık. Kara kış kapıda…
En büyük kayıpları veren ve kendisini dünyanın süper gücü olarak tanımlayan ABD'de ölüm sayısındaki artış dikkat çekiyor. Bunun yanında diğer ülkelerdeki vaka ve ölüm sayılarındaki artış da korkutucu boyuta gelmiş durumda. Türkiye’de ise durum karamsar görünüyor. Vaka ve ölüm sayısı kış mevsimiyle birlikte günbegün artıyor. Alınan tedbirler umarım işe yarar. Çünkü bir öncekinden daha kötü bir sürecin bizi beklediğini söyleyebiliriz.
Sağlık sektörü büyük bir savaş veriyor. Aşının etkisi ise şu an için muamma. Önümüzdeki günlerde aşının etkisine hep birlikte şahitlik edeceğiz. Sağlık sektöründe çıkış yolu aranırken, ekonomi dünyasında hesaplar alt üst olmuş durumda. Büyük sanayi devlerinin battığı ve hala tehlike çanlarının çaldığı iş dünyasında istihdam ve yatırımlar adeta durmuş durumda. Birçok Avrupa ülkesi halkın sağlığını korumak amacıyla getirdiği kısıtlamalarla birlikte küçük ve orta ölçekli işletmelere hibe desteklerin yanı sıra sıfır faizli krediler ve esneklikler sağlamakta. Hatırlanacağı üzere ülkemizde salgının ilk pik yaptığı zaman ekonomide ciddi sıkıntılar yaşandı ve ekonomiyi ayakta tutmak için KOBİ’lere kredi gibi birtakım destekler de bulunuldu. Bugün bu desteklere ve hatta daha fazlasına ihtiyaç olduğu pek aşikardır. Hatta birçok işletme önceki kredisini dahi ödeyecek durumda değil.
Bir önceki sokağa çıkma ve genel tedbirler kapsamında birçok sektörde ciddi bunalımlar yaşandı. Bazı iş yerleri bu duruma daha fazla dayanamayıp iş yerlerini kapattı. Haliyle işsizler ordusuna binlerce kişinin katılımı sağlanmış oldu. Son kısıtlamalardan sonra özellikle kahvehane, kıraathane, cafeler, okul kantinleri, lokantalar ve okul servisleri gibi birçok iş kolu ekonomik bunalım yaşıyor ve bu iş kollarındaki çalışanlar eve ekmek götüremez halde!
Kirasını ödeyemez durumdaki esnafın zaman zaman sesi olmaya çalışan Oda Temsilcilerinin, mülk sahiplerinin kira almaması yönündeki çağrılarının yanlış bir söylem olduğunu belirtmek istiyorum. Çünkü sorun sadece mülk sahibinin bir veya iki kirasıyla çözülmez. Eğer sorun sadece bununla çözülecekse elbette mülk sahipleri bu kiradan vazgeçeceklerdir. Ancak salgının getirmiş olduğu sorunun aylardır devam ettiği ve hala ne kadar devam edeceğinin de meçhul oluşu ekonomik sorunun çok boyutlu olduğunu göstermektedir.
İş Dünyası Temsilcileri, İş İnsanları, Ticaret Oda Temsilcileri, Esnaf Odaları, Kooperatif Temsilcileri, Birlikler ve STK ile siyasi parti temsilcilerinin ekonomik çıkmaza çözüm üretmek sebebiyle bir araya gelmeleri gerekmez mi? Batman'da binlerce esnaf, kısıtlamalar neticesinde iş yapamıyor. Bunun tek nedeni kira değildir. Hemen hemen olmayan satışların karşısında duran çığ gibi maliyetlerdir. Esnafa ilaç olacak şey, devletin kapsamlı ekonomik paketidir.
Koronavirüs salgınıyla birlikte birçok sektörün zarar gördüğü iş dünyasında büyük değişimler yaşanıyor. Bazı sektörler durma noktasına geldi ve binlerce kişi ekmeğinden oldu, bazı sektörlerin de adeta önü açıldı ve büyük kazançlar elde edildi. Ülke genelinde ekonomik olarak en çok zararı küçük ve orta ölçekli esnafın yaşadığına şahitlik etmekteyiz. Özellikle kahvehane, çay ocakları, internet cafe, lokanta ve cafeler tamamen bitik durumda iken bu sektörlerdeki esnafın kira bedellerinin devlet tarafından verilmesi için çaba sağlanmalı. Bunun yanı sıra vergi, SGK, BAĞ-KUR gibi giderlerin de zamana yayılması için çaba harcanmalı ve bu esnaflara en azından sıfır faizli krediler verilmelidir.
Milletvekilleri, İş Dünyası, Odalar ve STK'lar, esnafın bu zor günlerinde yanlarında olduklarını htirmelidir ve pek sıkıntılı olan bu duruma çözüm üretmeleri gerekmektedir.
Güzel bir hafta olması dileğiyle…
