DİYABET VE COVİD-19 PANDEMİSİ

                                                                                                                                                                                                                           Diabetes Mellitus (Şeker Hastalığı), hem dünyada hem de ülkelimizde çok sık görülen kronik metabolik bir hastalıktır. Ülkemizde 20 yaş üstü erişkin nüfusun %13.7’sinde diyabet vardır. Başka bir deyişle erişkin her sekiz kişiden birinde şeker hastalığı bulunmaktadır. Diyabet kronik komplikasyonlarla seyreden bir hastalık olduğu için çok iyi kontrol edilmelidir. Diyabet kendi başına ciddi bir problem iken bir de COVİD-19 Pandemisi ile baş etmek durumunda kalıyoruz. Diyabet varlığının COVID-19 enfeksiyonu gelişme riskini arttırdığına dair kanıt yoktur. Ancak pandeminin başından itibaren yapılan tüm çalışmalarda COVID-19 enfeksiyonuna bağlı ölüm ve hastalığın ağır seyretmesi kronik hastalıkları olan kişilerde daha fazla olduğu saptanmıştır. Diyabette bu kronik hastalıklardan birisidir. Covıd-19 enfeksiyonu diyabetli bireylerde daha ağır seyretmektedir.

       Birçok enfeksiyonda olduğu gibi diyabetlilerde COVID-19 enfeksiyonunun da daha şiddetli seyretmesinin ana nedenleri şunlardır :

1. Kronik hiperglisemi (kan şekeri yüksekliği) ve insülin direncine bağlı kronik inflamasyon,
2. Hücresel bağlanmaya eğilim (daha fazla virüsün hücreye daha kolay girmesi),
3. Savunma hücrelerinin fonksiyonlarında bozulma,
4. Viral temizlenmede azalma,
5. Hiperinflamasyon ve sitokin fırtınasına meyil.

       Enfeksiyonların metabolik kontrol üzerindeki olumsuz etkisi bilinmektedir. Bu nedenle gizli şekeri olan bireylerde Coronavirüs hastalığı aşikar diyabetin ortaya çıkmasına yol açabilir. Ayrıca şeker hastalığının kontrolü bozabilir ve kan şekerinin çok yükselmesine hatta şeker komasına neden olabilir. Diyabetli bireyde COVID-19 enfeksiyonu daha ciddi seyreder ve artmış Solunum cihazı ihtiyacı ve ölümle ile ilişkilidir. Diyabetli bireylerde diyabetin tipinden ziyade yaş, metabolik kontrol düzeyi ve eşlik eden hastalıklar COVID-19 enfeksiyonunun seyrini etkilemektedir.

            Diyabetik hastalar toplumun her ferdinin uyması gereken kurallara uymalıdır. Her kes için önerilerimiz şunlardır:

1. Ellerinizi sık sık, su ve sabunla en az 20 saniye boyunca ovarak yıkayın.
2. Soğuk algınlığı belirtileri gösteren kişilerden en az 1.5-2 metre uzakta durun.
3. Öksürme ve hapşırma sırasında tek kullanımlık mendil kullanın, yanınızda mendil yoksa dirseğinizin iç kısmını kullanın.
4. Tokalaşma, sarılma ve öpüşme gibi sosyal aktivitelerden uzak durun.
5. Kirli ellerinizle yüzünüze, gözlerinize ve burnunuza dokunmayın.
6. Soğuk algınlığı belirtileriniz varsa kronik hastalığı olanlardan ve yaşlılardan uzak durun.
7. Maske takmadan dışarı çıkmayın.
8. Bulunduğunuz ortamları sık sık havalandırın.
9. Kıyafetlerinizi en az 60 derecede normal deterjanla yıkayın.
10. Kapı kolları, lavabo gibi yüzeyleri sık sık temizleyin.
11. Havlu gibi eşyalarınızı başkalarıyla ortak kullanmayın.
12. Dengeli beslenin, yeterli sıvı alın, düzenli ve yeterli uyuyun.
13. Düşmeyen ateş, kuru öksürük, nefes darlığı ve solunum sıkıntısı gibi koronavirüs infeksiyonu belirtileriniz varsa hemen Sağlık kuruluşuna başvurun.

            Diyabet Hastaları İçin

1. Yukarıdaki genel öneriler diyabet hastaları için de geçerlidir.
2. Yeterli ilaç ve malzemeniz (şeker ölçüm çubuğu, iğne ucu, insülin) olduğundan emin olun. Şeker komasına meyliniz varsa, yakın zamanda ketoasidoz geçirdiyseniz ek olarak idrar keton çubuğu temin edin. Ağır hipoglisemi (bilinç bulanıklığı, bilinç kaybına neden olacak derecede şeker düşüklüğü) meyliniz varsa evde glukagon içeren flakon bulundurun. Yakınlarınızın bu enjeksiyonu yapma konusunda bilgi sahibi olduğundan emin olun.
3. Şekerinizi daha sık ölçüp takip edin. Yükselme ve düşme durumunda tedbir alın. Yeterince sıvı aldığınızdan emin olun.
4. Kullandığınız ilaçları asla bırakmayın, ilaçla ilgili bir problem olması durumunda doktorunuza danışın.
5. Evde kaldığınız sürede yeme düzenine ve hareketli olmaya dikkat edin. Ev içinde veya başkalarıyla temasınızın olmayacağı alanlarda adım sayınızı günde 5000’e tamamlamaya çalışın. Bu süreci kilo ve şeker kontrolünüze özen göstererek geçirmek için çaba sarf edin.
6. Hastalığınızla ilgili aşağıdaki durumlarda doktora başvurun ve giderken kullanmakta olduğunuz ilaçlara ait listenizi yanınıza almayı unutmayın:
   1. Şeker yüksekliği belirtileri hissediyorsanız, şekeriniz 300 mg/dL üzerinde sebat ediyorsa, genel durumunuz bozulduysa, bulantı, kusma, karın ağrısı gibi şikayetleriniz varsa,
   2. Ayakta yeni gelişen yara, göğüste şiddetli baskı hissi veya ağrı, kontrol edilemeyen tansiyon yükselmesi gibi ihmal edildiği takdirde ciddi sorunlara yol açabilecek durumlar,
   3. Gebelik sırasında diyabet tanısı aldıysanız

           Covid-19 hastalığının yeniden artışa geçtiği bu günlerde sağlıklı kalmaya her zamankinden daha çok dikkat edin.

           Unutmayın; İyi kan şekeri kontrolü enfeksiyon riskini ve şiddetini azaltmada çok önemlidir.  Kan şekeri ayarı önemlidir, ayar hayat sağlar.