BAŞ AĞRISI
Pek çok kişi zaman zaman yaşadığı çeşitli sağlık sorunlarını vücudunda görülen belirtilerle fark ediyor. Bu belirtiler kimi zaman mide bulantısı, kimi zaman ateş, kimi zaman da şiddetli bir baş ağrısı olarak ortaya çıkıyor. Bu belirtiler arasında yer alan baş ağrısı, genellikle altta yatan başka bir sağlık sorununun habercisi olabiliyor. Baş ağrısı uzun, kısa, şiddetli, ani başlayan, hiç geçmeyen türden olabiliyor. Baş ağrısı tek başına bir hastalık değil, yalnızca bir belirtidir. Bu belirtinin hangi sağlık sorunundan kaynaklandığını tanımlamak, doğru tedavi için oldukça önem taşıyor.
SİZİN BAŞ AĞRINIZ HANGİ TİP?
Baş ağrısı, hissedilen ağrı açısından aynı bölgede olsa da, çok farklı tipleri bulunuyor. Aslında baş ağrıları, “birincil, primer ve fonksiyonel” ile “ikincil, sekonder ve semptomatik” olmak üzere iki ana grupta toplanıyor. Birincil grupta gerilim, migren, nevraljik, küme tipi ağrılar yer alırken, ikincil grupta iyi veya kötü huylu beyin tümörleri, hidrosefali, menenjit, hipertansiyon, kafa travmaları gibi başka hastalıkların bir semptomu olarak ortaya çıkan baş ağrıları görülüyor. Kendine özel karakteristik özellikler barındıran birincil grup baş ağrısı tipleri şu şekilde sıralanıyor:
1. Gerilim tipi: Yıllarca sürebilen gerilim tipi baş ağrıları dalgalanmalar şeklinde seyrediyor. Genellikle akşam saatlerine doğru şiddetinde artış oluyor.
2. Migren tipi: Nöbetler halinde gelen ve başlangıcında ‘aura’ şeklinde tabir edilen öncü belirtileri de bulunabilen migren tipi ağrılara zaman zaman bulantı ve kusma da eşlik ediyor. Migren tipi ağrıları, başın yarısını veya tümünü kapsayabiliyor, çok seyrek olabileceği gibi haftada birkaç kez de olabiliyor.
3. Küme tipi: Daha çok ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde görülen küme tipi ağrılar, 30-45 gün sürebiliyor, çok şiddetli, genelde tek taraflı ağrılar şeklinde ortaya çıkıyor. Bu çeşit ağrılar sabaha karşı uykudan uyandırıyorsa, göz yaşarması eşlik ediyorsa, küme tipinden şüphe edilmesi gerekiyor. Tedaviye dirençli küme tipi baş ağrısı, oksijen uygulamasından sınırlı da olsa fayda görebiliyor.
4. Nevraljik tipi: Nevraljik ağrılarda kişi yaşadığı ağrıyı; ani elektrik çarpması veya şiş sokulması şeklinde tarif ediyor. Sinir uçlarının duyarlılıklarının artması, soğuk etkisi, dolaşım bozuklukları, kafein ve nikotin etkilerine, santral sinir sisteminde eksitatör (uyarıcı) nörotransmitter maddelerin artışı gibi çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişebiliyor. Bunlar arasında en sık karşılaşılan neden soğuğa maruz kalma olarak biliniyor.
Bulantı ve kusma eşlik ediyorsa kitleden şüpheleniliyor.
İkincil; yani semptomatik baş ağrıları özellikle yavaş yavaş başlayıp, her gün daha da artıyor ve yer değiştirmeden başın belirli bir bölgesinde görülüyor. Bu tabloya bulantı ve kusma da eşlik ediyorsa akla kafa içinde büyüyen kitle ihtimali geliyor. Ayrıca ateş ve enfeksiyon da varsa, menenjit ve ensefalit gibi beyinde iltihabi hastalıkların araştırılması gerekiyor. Baş ağrısının öncesinde kafa travması varsa, öncelikle bu durumun dikkate alınması önem taşıyor.
EN ÇOK GÖRÜLEN BAŞ AĞRILARI
Gerilim tipi baş ağrılarıyla hemen hemen herkes hayatının bir döneminde karşılaşıyor. Bu ağrılar en çok stres nedeniyle, baş ve ense kaslarının kasılmasıyla ortaya çıkıyor. Kasılma dokuda kan akışının azalmasına ve bu da ağrı maddelerinin birikimine yol açıyor, bu da bir kısır döngü oluşturuyor. Migren türü baş ağrıları kadınların yüzde 30-35'ini, erkeklerin ise yüzde 20-25 'ini etkiliyor. Kalıtsal ve tekrarlayıcı bir rahatsızlık olan migren, beyinde oluşan nörokimyasal etkilerle beyin damarlarının çaplarındaki değişiklikten kaynaklanıyor.
DUYULARA AŞIRI YÜKLENMEK TEHLİKELİ!
Fonksiyonel baş ağrıları, daha çok stres veya duyulara aşırı yüklenme sonucu ortaya çıkıyor. Gözler sık bilgisayar kullanımına, parlak ışıklar, güneş gibi etkenlere maruz bırakıldığında; gürültülü ortamlarda uzun süre bulunulduğunda baş ağrısı tetiklenmiş oluyor. Ayrıca, kimyasal madde, parfüm gibi kokuları solumak, aşırı soğuk veya sıcağa, klimaya ya da hava akımına maruz kalmak gün içinde baş ağrılarının kaçınılmaz olmasına neden oluyor. Migren tipi baş ağrısı olanların ise, ağrıyı tetikleyecek özellikle tiramin, sodyum benzoat ve monosodyum glutamat içeren acılı gıdalar, bazı peynir cinsleri, konserve gıdalar, katkılı hazır gıdalar, çikolata, kabuklu deniz ürünleri ve mayalı içeceklerden uzak durması gerekiyor. Tüm bu etkenlerden uzak durulabildiği ölçüde baş ağrılarından korunmak mümkün olabiliyor. Semptomatik, yani ikincil ağrıların her birinin nedeni ise farklı olduğundan genel sağlık kurallarına ve hijyenik ilkelere dikkat etmek, ağrıya neden olan hastalıklardan korunmak önem taşıyor.
Uzm. Dr. M. Nuri AYDIN
NÖROLOJİ
